Blog

Botsing van stelsels

Botsing van sterrenstelsels

Botsing van twee sterrenstelsles
Botsing van sterrenstelsels: destructie of integratie?

Sterrenstelsels verplaatsen zich met grote snelheid door het heelal. Soms komen ze dan bij elkaar in de buurt, of vindt er zelfs een botsing plaats, zoals op deze foto is te zien. Het resultaat van de botsing zal echter pas over miljoenen jaren te zien zijn. Waarschijnlijk zal er dan één sterrenstelsel zijn gevormd, nadat het grootste, links, het kleinere heeft ‘opgeslokt’. Ook al gaat het om een ‘aanvaring” van twee stelsels met ieder  miljarden sterren, toch zullen er maar weinig echte botsingen tussen sterren zijn, omdat de ruimte tussen de individuele sterren gigantisch is. Waar stofwolken botsen ontstaan nieuwe sterren. Wanneer de centra van de stelsels zwarte gaten bevatten (een rare naam voor oorden waar de materie zó compact is dat zelfs het licht er niet uit kan ontsnappen) ontstaan de zwaartekrachtgolven waarover recent zoveel te doen is geweest.

Hoewel er heel wat in de twee stelsels zal veranderen, is het resultaat toch meer dat van integratie van twee stelsels dan van destructie.

Andromeda

Ook ons eigen melkwegstelsel ligt op ramkoers met een soortgenoot: met het dichtstbijzijnde stelsel en buurvrouw, het Andromedastelsel. Het duurt echter nog zo’n vier miljard jaar voordat die botsing eruit zal zien als op bovenstaande foto.

Het sterrenstelsel Andromeda
Onze wonderschone buurvrouw Andromeda, nog maar 2,5 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.

Toch een wat ongemakkelijk idee? Het is nog veel erger, want tegen die tijd is onze zon zowat door haar voorraad brandstof, de waterstof in de kern, heen, waarna ze zal opzwellen tot een rode reus, een gigantische ster die de planeten Mercurius en Venus, -die het dichtstbij de zon hun rondjes draaien-, zal opslokken. We moeten zorgen dar we tegen die tijd, liefst via de hyperruimte 1 en met voldoende warp speed 2, een gezellige andere planeet hebben gevonden. Waarschijnlijk is er keus genoeg, maar voor onze huidige begrippen zijn ze nog onbereikbaar ver. Maar, we hebben nog even de tijd: ongeveer duizend maal de tijd sinds de mensensoort, -als afsplitsing van de gezamenlijke voorouder met chimpansee en bonobo-, op twee benen op onze aarde rond ging lopen. Dat moet toch lukken?

Botsing van ideeënstelsels

Ook ideeën en theorieën kunnen botsen. Dat kan gaan om deelaspecten van een overkoepelende theorie, zoals voor de kinderontwikkeling over de vraag: verloopt die stapsgewijs, in duidelijk te onderscheiden fasen, of verloopt die geleidelijk en vloeiend?

Het kan echter ook gaan om fundamenteel verschillende opvattingen, vaak terug te voeren op verschillen in wereldbeeld, zoals de vraag of psychische eigenschappen en stoornissen het resultaat zijn van aanleg (Nature) of van opvoeding (Nurture). Lange tijd hebben aanhangers van beide richtingen elkaar fel bestreden, maar inmiddels is er een bloeiende tak van wetenschap, -zeer interdisciplinair van aard-, ontstaan die gedragsgenetica (Behavior Genetics) wordt genoemd die, veelal door onderzoek van geadopteerde tweelingen, met geavanceerde statistische methoden een schatting kan maken van de bijdrage die door erfelijkheid en opvoeding worden geleverd aan de ontwikkeling van bepaalde vermogens (zoals intelligentie en empathie), of stoornissen (zoals angst-, stemmings-, of gedragsstoornissen). Ook hier is dus meer integratie dan destructieve verwerping van ideeën het resultaat van eerdere botsingen.

Ook ik streef naar integratie van bestaande ideeën en opvattingen als het gaat om ons onderwerp: het geweten.


Nieuw in deze aflevering:

drie hoofdstukken over de gewetensontwikkeling: 

deze keer met videobeelden in het hoofdstuk over Emde

Hoffman

Emde

Kochanska

Het hoofdstuk over Freud is nu van een Conclusie en videobeelden voorzien.

Ook in het hoofdstuk over het Behaviorisme zijn videobeelden opgenomen.

Enjoy!

——————————————- —————————— ©2016 horsey

Informatie over de website   Wegwijs  of  Inhoud

Plaats een reactie  →  klik op  Discussie

Gebruik de Terug-knop linksboven om terug te gaan naar de vorige webpagina.


  1. nu nog science fiction; zie bijv. Asimov
  2. idem, zie bijv. Star Trek

Ontwikkeling – Back to the roots

Ontwikkeling aan de sterrenhemel

Fascinerende beelden van hemellichamen, gaswolken en stofnevels geven ons inzicht in de structuur en ontwikkeling van het heelal.

Sterren ntwikkelen zich
Ontwikkeling van sterren bij de Paardenkopnevel in het sterrenbeeld Orion

Deze afbeelding laat een stofnevel zien in een gedeelte van het sterrenbeeld Orion waar nieuwe sterren worden gevormd. Deze regio is ongeveer 1500 lichtjaar van ons verwijderd. Dat wil zeggen dat het licht van de nevel er 1500 jaar over doet om ons te bereiken. Wat we dus vanaf de aarde zien is hoe de nevel er  aan het begin van de Middeleeuwen uitzag. We kijken dus terug in de tijd.

Hoe beter telescopen in staat zijn om ver verwijderde objecten in het heelal zichtbaar te maken, hoe verder we kunnen terugkijken in de tijd. Dat lukt inmiddels zo goed dat er nu signalen kunnen worden opgevangen van sterrenstelsels uit de beginfase van het heelal.

Afstand en tijd samen in één shot
Hubble Ultra Deep Field 2014: heel, heel lang geleden en heel, heel ver hiervandaan.

Op bijgaande afbeelding zijn sterren te zien die relatief dichtbij ons zonnestelsel staan, maar ook verderaf staande sterrenstelsels. Hoe kleiner ze zijn hoe verderaf, maar daarmee ook hoe ouder ze zijn. Het is dus een momentopname waarop onvoorstelbaar grote afstanden, maar ook een onvoorstelbaar groot tijdsverloop in één beeld zijn gevangen. Over zoiets kun je nadenken, maar het gaat je voorstellingsvermogen te boven. Het kan alleen maar leiden tot bescheidenheid over wat er in ons denkraam past.

Ruimte telescoop
Hubble Space Telescope buiten de storende invloed van de dampkting

Om beter te begrijpen hoe ons huidige heelal in elkaar zit en functioneert, bestuderen  we de ontwikkeling ervan. Door steeds verderaf gelegen objecten te bekijken zien we steeds vroegere en dus steeds jongere fasen van het heelal. De wordingsgeschiedenis komt daardoor in beeld. 1

De ontwikkeling van het geweten

De methode van de astronomie lijkt op de manier waarop we onszelf en andere mensen proberen te begrijpen: door te bestuderen hoe we ons hebben ontwikkeld, zowel als persoon (voorgeschiedenis of ontogenese), maar ook als mensensoort (evolutie of fylogenese ).

Zo is er, bijvoorbeeld, veel werk gemaakt van de bestudering van de verschillende fasen van de ontwikkeling van de intelligentie. Je kunt daaraan zien hoe deze van  concreet denken zich verder ontwikkelt tot meer abstract denken, met uiteindelijk  hypothetisch-deductief denken, zoals dat door de bekende ontwikkelingspsycholoog Jean Piaget  is beschreven. 2 Ook kun je je daardoor beter voorstellen hoe de ‘denkwereld’ van iemand bij wie die ontwikkeling is gestagneerd er uitziet. Of beter signaleren wanneer van de normale ontwikkelingslijnen wordt afgeweken.

Op dezelfde manier kan de bestudering van de gewetensontwikkeling ons duidelijk maken langs welke lijnen deze verloopt. En hopelijk ook hoe en waardoor deze kan ontsporen.

Voor de bestudering van ontwikkelingsprocessen zijn nog relatief weinig theoretische modellen beschikbaar. Zo zijn we, wat de kinderontwikkeling betreft, goed in staat verschillende ontwikkelingsfasen te beschrijven; hoe het met een kind op moment A en moment B erbij staat. Maar we hebben nog geen theorie waarmee we het veranderingsproces van A naar B kunnen beschrijven en bestuderen.
Dat geldt overigens ook voor de natuurwetenschappen. Sinds Newton’s grote ontdekkingen zitten we nog steeds vast aan zijn statische en deterministische model waarmee geen blijvende veranderingen zijn te beschrijven. Een theorie voor “het ingewikkelde” ontbreekt nog. 3


Nieuw in deze aflevering:

drie hoofdstukken over de gewetensontwikkeling: 

Freud

Behaviorisme

Kohlberg

——————————————- —————————— ©2016 horsey

Informatie over de website   Wegwijs  of  Inhoud

Plaats een reactie  →  klik op  Discussie

Gebruik de Terug-knop linksboven om terug te gaan naar de vorige webpagina.


  1. Sterrenkunde is een oude hobby van mij. De NASA heeft veel foto’s, bijvoorbeeld van de Hubble ruimtetelescoop, ter beschikking gesteld voor algemeen gebruik.
  2. zie Cognitieve ontwikkeling volgens Jean Piaget
  3. voor wie hierover wat meer weten wil: zie de bijlage Gelezen voor een stukje wetenschapstheorie

Compositie van het geweten

Compositie van een heksenkop

Heksen-nevel
Foto’s van de Witch Head nebula in het sterrenbeeld Orion

Deze  Witch Head reflectienevel in het sterrenbeeld Orion  bestaat uit interstellair stof dat door Rigel, een grote blauwe (en dus jonge) ster, wordt verlicht.
De afbeelding is samengesteld uit verschillende componenten (composite picture). o.a. deelfoto’s in verschillende kleuren die vervolgens zijn geïntegreerd. Het is een soort compositietekening, van een persoon die wordt gezocht.

Compositie van het geweten

Dat lijkt wel wat op de manier van werken voor de hoofdstukken van vandaag: een verzameling van beschrijvingen en indrukken van het geweten uit woordenboeken, encyclopedieën en citaten moet leiden tot een zo goed mogelijk lijkend “plaatje” ervan.

Voor wie dat leuk vindt: laat me weten of mijn “compositie” van het geweten  moet worden aangepast.


Nieuw in deze aflevering:

de hoofdstukken: 

Betekenis van het woord

Kenmerken

Vragen en antwoorden

——————————————- —————————— ©2015 horsey

Informatie over de website   Wegwijs  of  Inhoud

Plaats een reactie  →  klik op  Discussie

Gebruik de Terug-knop linksboven om terug te gaan naar de vorige webpagina.